KAHRAMANMARAŞ?IN TARİHİ,KÜLTÜREL VE TURİZM DEĞERLERİ
(A) TARİHİ DEĞERLER AÇISINDAN:
Maraş?ın en az 3 bin yılöncesine kadar bilinen bir adı, 7 bin yıl öncesine kadar bilinen bir tarihivardır. Şehrin adıyla ilgili olarak bilinen ilk yazılı kaynak, MÖ 8-9.yyarasındaki Asur yıllıkları olup bunlarda ?Gurgum Krallığı? ve onun başkenti?Markasi? olarak Maraş?tan söz edilmektedir. Tarihçi Herodot, Maraş şehriniHitit komutanlarından Maraj adlı bir askerin kurmasından dolayı şehre Maraj adıverildiğini belirtmektedir.
Şehir gerek konumu gerekcoğrafi özellikleri açısından pek çok uygarlığın etkisine açık halde olupuygarlıklar açısından yerleşime uygun bulunmuştur. Kronolojik olarakbakıldığında sırasıyla Hititler (M.Ö. 1650-660), Medler (M.Ö. 612-550),Persler (M.Ö. 550 - 333), Makedonyalılar(M.Ö. 333-323), Kapadokya Krallığı(M.Ö. 323 -M.S.17), Romalılar (M.S. 17-395), Bizanslılar (M.S. 395-605)ve ardından Anadolu Selçukluları,Dulkadiroğulları Beyliği ve Osmanlılar buşehirde hüküm sürmüştür. Şehrin eski veköklü bir yerleşim yeri olduğunun en önemli göstergelerinden biri olan; birkısmı Türkiye'nin değişik müzelerinde, bir kısmı da Kahramanmaraş müzesindebulunan kültürel kalıntılardır.
Yakın tarihimiz açısından bakıldığında,Maraş?ınKurtuluş Savaşı?nda şehir halkı ile birlikte topyekün direniş göstermesi ve çevre vilayetlerin de mücadelesine destekolması büyük takdir toplar. Kurtuluş Savaşı sonrasında Maraş'a bir yazıgönderilerek, milli mücadeleye katılanların listesi istenir. Şehrin ileri gelenyöneticileri toplanır, bir durum tesbiti yapar. Sonunda Ankara'ya " Maraş ta milli mücadeleye katılmayantek fert bile yoktur. " cevabı verilir. Bunun üzerine 5 Nisan 1925yılında toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi, Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın daonayı ile İstiklal Madalyası'nın Maraş'ta fertlere değil, şehir halkınaverilmesini kararlaştırır ve Maraş,bir adet Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyasıile ödüllendirilir. Bu yüzden İstiklal Madalyalı ilk ve tek şehir olarak dabilinmektedir. TBBM tarafından 7 Şubat 1973 tarihinde şehir,?kahraman? ünvanınalayık görülmüş ve şehrin adı ?Kahramanmaraş? olarak değiştirilmiştir.
(B) KÜLTÜREL DEĞERLER VE TURİZM DEĞERLERİ AÇISINDAN:
*El Sanatları
Geçmiştengünümüze dek,pek çok el sanatları örneklerini burada görebilmek mümkündür.Örnek olsun,dokumacılık bir dönemin en sık uğraşılarından biriyken şu günlerdeönemini yitirmiştir;buna karşın bakırcılık,sim ve sırma işlemeciliği,ahşapişleme ve oymacılığı hala prestijini korumaktadır.
*Müzeler ve Ören Yerleri
-Kahramanmaraş Müzesi
İlk müze, 16. yüzyıldan kalma Taş Medresebinasında 1947 yılında kurulmuştur. 1907 yılından sonra gelişen müze, 1961?deKahramanmaraş Kalesi üzerinde yer alan binasına taşınmış ve 14 yıl buradahizmet verdikten sonra, binanın gelişen müzenin ihtiyaçlarına cevap vermemesinedeniyle 29 Kasım 1975?de ziyarete açılan bugünkü binasına taşınmıştır.
Prehistorik, Hitit, Helenistik, Roma veBizans dönemlerine ait bronz, cam, seramik buluntuları ile Geç Hitit dönemimezar stelleri ve diğer buluntular sergilenmektedir.
Ayrıca, bölgenin mahalli etnografik eserler,etnografik eserler salonunda sergilenmektedir.
-Karahöyük
Elbistan ilçesinde yapılan kazılarda Hititkatmanları üstünde Roma yapıları bulunmuştur. Roma döneminde höyükte yoğunyerleşme olduğu saptanmıştır. Höyüğe ve Hurman Çayı?na egemen sırtlarda dagömütler bulunmuştur. Geç Hitit dönemine ilişkin dört yapı katı vardır. Son ikiyapı katında açık sarı ve beyaz üstüne geometrik bezekler yapılmıştır. Doğabetimleriyle mitolojik sahneler azdır. Phryglerin geç dönemiyle çağdaş olan birkatta demir gereçler çoğunluktadır. Daha alt katlarda kahverengi kaplar vardır.Ancak, bu tek renkli seramik sonradan ortaya çıkan boyalılarla birliktekullanılmıştır. Üç yüzü Hitit hiyeroglifli yazıt, kazının önemlibuluntularındandır. Tabanın yakınındaki kurban sunağı ile birlikte bulunmuşolan anıt, yapılardan uzaktadır. Bu, anıtın ve bulunduğu yerin kutsalsayıldığını göstermektedir. Anıtın tabanı kaldırıldıktan sonra Hititİmparatorluk dönemine ilişkin yapılar ortaya çıkarılmıştır. Bu dönemden üçodalı bir ev, kaldırım ve küçük buluntular ele geçmiştir. Koç başı biçimliriton, süs gereçleri, hayvan heykelleri, hiyeroglifli ve hiyeroglifsiz mühürlerbaşlıca buluntulardır. Yapı katı bulunmayan Eski Hitit Çağına ilişkinbuluntular ise seramik ve çeşitli kabartmalardan oluşmaktadır.
-Yassı Höyük (Tanır Köyü)
Afşin ilçesinin Tanır köyünde Yassı Höyükçevresindeki buluntular, burada kazı yapılması gerekliliğini göstermiştir. Köyçevresinde, Roma döneminden kalma su yolları, duvarlar, bentler vardır.
-Kaşanlı Köyü Kabartması
Afşin?e 35 km. uzaklıktaki kabartma,Kız?Oğlan Kayası olarak da bilinir. Kaya kabartmasının 7 m. üstünde şapelvardır. Bizans sanatının bir örneği olan kabartmada İsa, Meryem ve AzizJohannes (Yuhanna) betimlenmiştir.
-Pazarcık (Turunçlu Köyü) Kalıntıları
Bu vadideki yapılar, mezar şapelleri, evkalıntıları, su sarnıçlarından oluşmaktadır.
-Şapeller: Birinci şapelin giriş alınlığı üstündeki kayakabartmasında, yan yana bir kadın ve bir erkek görülmektedir. Yanlarda birersütun, altta da basamaklar vardır. Kapıdan, yanlara ve derinliğine genişleyenşapele girilir. Şapelin yan duvarlarında birer, ön duvarında iki nişoyulmuştur. Girişin yanlarında küçük nişler halinde kandillikler yapılmıştır.Daha yakın görünümlü olan ikinci şapelin planı da birincinin aynısıdır.
Ev Kalıntıları: Şapellerin kuzeyindedir.Bitişik evlerin duvarları ortak olup, aralarında geçiş yeri yoktur. Evlerinarka duvarları kayadır. Bazalttan yapılmış kare planlı yapılar harçsızdır.
Su Sarnıçları: Evlerin 100 m. ilerisinde 10sarnıç saptanmıştır. Birbirlerine çok yakın yapılmış olan sarnıçların birbölümü günümüze değin kullanılmıştır. Tüm yapılar Geç Roma ve Erken Bizansdönemlerine aittir.
-Ufacıklı Köyü Kalıntıları
Elbistan?a 20 km. uzaklıktadır. Üç şapelkalıntısı sağlamdır.
1 Numaralı Şapel: Şapelin yanduvarlarına ikişer, girişin karşısına da bir niş açılmıştır. Köşeler yivlikabartma yarım sütunlarla bezelidir. Akantus yapraklı sütun başlıkları Bizans sanatınınbelirgin öğeleridir.
2 Numaralı Şapel: Öbürlerinden daha geniştir. En son oda altıgenplanlıdır. Burada da köşelerde sütunlar vardır. Öbürlerinden farklı olarak buşapelde bir pencere açılmıştır.
3 Numaralı Şapel: Öbür yapılarla aynıplandadır. Girişin alınlığındaki kartal kabartması dikkati çeker.
Bu şapeller de Geç Roma ya da Erken Bizansdönemlerindendir.
*Kaleler
-KahramanmaraşKalesi
Kahramanmaraş kent merkezindeki yığma birtepenin üstündedir. Günümüze değin birçok onarım geçiren kalenin M.Ö. 1. veM.S. 2. yüzyıllar arasında yapılmış olduğu düşünülmektedir. 150x75 m.boyutlarında dikdörtgene yakın planlıdır. Kale surlarının içi park olarakdüzenlenmiştir. Açık çay bahçeleri, çocuk parkı ve dinlenme mekanlarıbulunmaktadır. Kale duvarlarının bir bölümü ve üç burcu onarılmıştır. Girişinsol tarafında ise dev bir Atatürk şekli vardır ve geceleri üzerinde ışıklaryanar ve bunu tüm şehir görür. Ayrıca içinde oyun parkı vardır. Yollarınkenarlarında ise şehrin eski resimleri bulunmaktadır.
-Kız Kalesi
Elbistan?ın Kale köyünde 150 m?lik bir tepeüstündedir. Adının nereden geldiği ve tarihi bilinmemektedir. A ve B olarakadlandırılan burçlarda iki kalıntılar ayaktadır. A burcu moloz ve kesme taştaniki katlıdır. Duvardaki kiriş deliklerinden katların ahşap örtülü olduğuanlaşılmaktadır. Bunların dışında Çuhadırlı, Akkale, Gökgedik Kaleboynu,Keşişli, Karakale, Kızıloluk ve Bugeme kaleleri yörede yer almaktadır.
-Hurman Kalesi
Afşin ilçesi, Marabız köyünde Hurman Çayı?nınkuzeyindeki sarp kaya üstündedir. Yapım tarihi bilinmemektedir. Ancak, kaleninyapım tekniğinden, Bizans döneminde inşa edilmiş olduğu sanılmaktadır. 10?15 m.yüksekliğindeki surlar, sekiz burçla güçlendirilmiştir. Kalenin kapısıbatıdadır. İçinde su ve yiyecek depoları, asker barınakları ve kilise vardır.
-Meryemçil (Gaben) Kalesi
Andırın ilçesi ile Göksun arasında GebenKasabası yakınındadır. Yakınında aynı isimle anılan Meryemçıl Yaylasıbulunmaktadır.
-Azgıt (Yeniköy) Kalesi
Andırın?Geben karayolu üzerinde Yeniköy?e yakınbir yerde bulunmaktadır.
-Babikli Kalesi
Alameşe köyündedir. Kale, uzun yıllar ihmaledilmiş olup, bakımsızdır. Sarp bir yamaçtadır.
-Hastırın Kalesi
Andırın?Kadirli yolu üzerinde Torun köyündedir.
-Anacık Kalesi
Anacık köyündedir.
*Camilerve Külliyeler
-Ulu Cami
Kahramanmaraş Kalesiningüneyindeki meydandadır. Taçkapı üstündeki yazıttan Dulkadiroğulları'ndan Süleyman oğlu Ala Üd-DevleBey'in 1496' da yaptırdığı anlaşılmaktadır. Camiinin kuzeyine sonradan eklenenson cemaat yeri düz ve ahşap çatılıdır. Dikdörtgen planlı ana mekan, mihrapduvarına dikey uzanan yedi nefe ayrılmıştır. Doğuda alanın durumu nedeniylealttandolgulu nefte, paye yerine kısa sütunlar kullanılmıştır. Üçgen mihrapnişi, dört bordürlü ve mukarnaslıdır. Mukarnas, Palmet, Lotüs motiflerindenoluşan bordürler özenli işçilikleriyle ilgi çeker. Camiden bağımsız minareözgün yapısını koruyabilmiştir. Kare taban üstünde silindirlik gövde birsilmeden sonra çok köşeli yapılmıştır. Üst kısmı onarımlarla değişmiştir.
-Taş Medrese
Kahramanmaraş Ulu Cami yanında bulunan TaşMedrese, Dulkadirli Alâüddevle Beyin kızı adına yaptırılmıştır.
-Hatuniye Cami
Kurtuluş Mahallesinde bulunan cami 1519yılında yapılmıştır.
-Elbistan Ulu Cami
Osmanlılar tarafından 16. yy.dayaptırılmıştır.
-Eshab-ı Kehf Külliyesi
Kutsal mağarayıda içinealan Külliye Afşin?in altı km kuzeybatısında küçük bir dağ üzerindedir.Külliyede dört eser bulunur. Bunların üçü külliyenin esasını teşkil etmektedir.Dördüncüsü ise çok sonra Dulkadırlılar zamanında yapılmış bir ilavedir.Külliyenin de içinde bulunduğu Afşin K.Maraş iline bağlı ilçe merkezidir.Denizden 1000 metrenin çok üstünde yüksekliğe sahip bir ovanın üzerindebulunur. Bu ova oldukça geniş olup dört tarafı dağlar ile çevrilidir. Yörenineski çağ ile orta çağın ilk yarısında, şehri ve merkezi Afşin?dir. ?YediUyurlar? diye de tabir edilen bu yapının,Türkiye?nin pek çok yerinde bulunduğuüzerine söylentiler vardır ancak geçtiğimiz yıllarda Resmi Gazete?deyayımlanmış bir mahkeme kararı ile söz konusu yapının orijinalinin Afşin?dekiolduğu ortaya çıkmıştır.
*Köprüler
-Ceyhan Köprüsü
Kahramanmaraş-Göksun eski yolunda, CeyhanIrmağı üstündeki köprü, yeni yolun dışında kalmıştır. XIV. ya da XVI. yy.yapısı olduğu konusunda değişik görüşler vardır. 156.60 metre uzunluğunda, altıgözlü bir köprüdür. Çeşitli dönemlerdeki onarımlarla özgünlüğünü yitirmiştir.
-Süleymaniye Köprü ve Çeşmesi (Zeytun)
Kahramanmaraş'ın Ilıcakasabasına yakın olan Süleymaniye köyünde birçok tarihi kalıntılarla beraberbugünlere kadar kendini koruyan köprü ile çeşmesi bulunmakta, tarihi köprününen kısa zaman içerisinde onarıma ihtiyacı vardır.
*Turistik Değer Taşıyan Diğer Yerler
-Yavşan Yaylası
Yavşan yaylası doğalolarak yetişen ağaç türleriyle dünya üzerinde yayılışı çok az olan saf vekarışık bitkiörtüsüyle Ülkemizin en çarpıcı yerlerinden birisidir,Kahramanmanmaraş'ın güneyinde bulunan ve 36 km uzaklıkta olan yayla 2259 m.yüksekliğe sahiptir bu yüzden yüksek Dağlık arazi sınıfına girmektedir. Nadidetabiat parçalarımızdan bir tanesidir.
-Başkonuş Yaylası
Başkonuş Yaylası Kahramanmaraş'ın en gözde,yemyeşillikler içerisinde bir tabiat harikasıdır. Kahramanmaraş-Andırın karayolunun55. km'sindedir. Yolu asfalttır ulaşımı kolaydır. Otomobil ile 45 dakikadaulaşılır. Rakımı 1850 metredir. Yazın çok serindir. Piknik yapmaya müsait genişyerleri mevcuttur. Yemyeşil çimen kaplı küçükbir platonun her iki yamacı çam,mezdeği, kamalak ve meşe ağaçları ile kaplıdır. Orman Işletme Müdürlüğütarafından buraya konaklama ve dinlenme evleri yaptırılmıştır. Geyikler korumaaltına alınmıştır. Tertemiz havası, soğuk suları ve yemyeşil ormanlarıbirbirleriyle adeta kucaklaşmış durumdadır. Kışın dağ turizminin, yazındapiknik ve spor turizminin yapıldığı seçkin bir yerdir.
-Döngel Mağarası
Kahramanmaraş-Kayseri Karayolu'nun 50. kmsinde bulunmaktadır. Dünyanın 8. harikalığına adaybir yerdir. Tekir'den batan büyük bir su kütlesi çağlayanlar halinde bumağaralardan çıkar. Üst üste ve birbirine bağlı olmak üzere üç mağaradanmeydana gelmektedir. Mağaranın tabandan tavana kadar olan yüksekliği 102 m:dir. Tabii ve eşsiz bir görünümü vardır, otobüs terminalinden her saatgidilebilir. Ayrıca özel araba ile 50 dakikalık bir yolculuk sonucu varılır.Engüzel piknik alanıdır. Güzelliği, görenleri hayran bırakır. Etrafı sarpkayalık ve çalılıklarla ve yer yer çam ağaçları ile kaplıdır. Çağlayanlarhalinde akan suyunda alabalık avlanır. Çevrede bulunan köylerin elektrikihtiyacını karşılayan "Tekir-Döngel Hidroelektrik Santralı"da buradakurulmuştur. Ceviz ve Çınar ağaçları ile kaplı yemyeşil bir dinlenme ve piknikalanıdır. Yaz boyunca ziyaret edenlerle haşır neşir olan bir turizm merkezisayılır. Milli Eğitim Bakanlığı'na ait birde İzcilik ve Kamp Tesisleriyapılmıştır. Türkiye'nin çeşitli yerlerinden belirli aralıklarla öğrencilergelerek burada kamp yaparlar. Anadolu'nun tarih öncesi dönemlerine ilişkinkalıntılar burada bulunmuştur.
-Fırnız Mesire Yeri
Kahramanmaraş-Göksun Karayolu'nunüzerindedir. Etrafı çam ormanları ile kaplı bir vadidir. Fırnız Köyü yakınındançıkan ve vadi tabanında akan su kenarları piknik yapmaya ve dinlenmeyeelverişli yerlerdir. 2007 yılında kurulan alabalık tesisi ile birçok restoranbulunmaktadır, akarsuyun üzerine kurulan çardaklar yorgunluğu atmaya birebirdir. Otomobil ile Kahramanmaraş'tan 45 dakikada varılır. Kışın bile güneşlihavalarda bu vadi tabanlarının güneyinde piknik yapılır. Çam ormanlarının ve sukenarlarındaki yeşillik alanlar bir bütünlük içinde göze hoş gözükmektedir.
-Kapıçam Mesire Yeri
Kahramanmaraş'ın 10 km. doğusundadır.Kahramanmaraş Havaalanı karayolunun üzerinde olduğundan ulaşımı kolaydır. Herzaman belediye otobüsü, dolmuş ve taksi ile gidilebilir. Etrafı çam ormanlarıile kaplıdır. Orman İşletme Müdürlüğü tarafından su çekilerek, oturma yerleriyapılmıştır. Orman İşletme Müdürlüğü'nün bakım ve kontrolü altında güzel birpiknik ve dinlenme alanıdır. Karayolunun her iki tarafıda ormanlık alanlarlakaplıdır. Özellikle Cumartesi ve Pazar günleri ve yaz ayları insanların uğrakve dinlenme merkezi halindedir. En kalabalık olduğu ayIar Nisan, Mayıs veEylül'dür.
-Tekir Yeşilgöz Mesire Yeri
Kahramanmaraş-Göksun karayolunun 55. kilometresindedir.Döngel Mağaralarının yanında çam ve ardıç ormanları ile kaplı çok güzel birdinlenme yeridir. Arkıtçayı kenarları ve gözü, Değirmenderesi gözü vekenarları, Yeşilgöz ve kıyısı, Uzundurdu gözü ve çevresi, Orman fidanlığı, Çamiçi dinlenme yeri, Kapılı Mağara ve Tarhanakaya Mağaraları gezilip görülecekyerlerdir. Gündelik kesilen eti, davaryoğurdu, elması, fasulyesi, peyniri,balı, alabalığı ve ardıç namındaki suyu meşhurdur. Değirmenderesi Gözü'neyapılan "Tekir Alabalık Üretim Tesisleri"de bu bölgenin kalkınmasındave ekonomik yapısında canlanma meydana getirmiştir. Tekir alabalığı, çoklezzetli olduğundan çok kişinin dikkatini çeker. Tekir'in hemen batısındayükselen Koyunoluk Dağı'nın tam zirvesinde sürekli akan 7 adet kaynak suyununbulunması, Cenab-ı Allah'ın bir lütfudur. Etrafında kendinden başka yüksek dağolmamasına ve yalçın sarp kayalara sahip olmasına rağmen dağın zirvesinden yazkış sürekli akan bol sulu 7 adet kaynak suyu görenler hayranlıklarınıgizleyememektedirler. Bu dağın zirvesine yaya olarak 4 saatteçıkılabilmektedir.
KAYNAKÇA
*www.sesimiz.com
*www.wikipedia.com
*http://www.kahramanmaraskulturturizm.gov.tr
*http://www.k-maras.com
*www.marasresim.com
*www.panoramio.com